Jak sprawdzić czy miód ma cukier? Zaawansowane i domowe metody

Na pierwszy rzut oka pytanie „czy miód ma cukier?” może wydawać się nieco retoryczne w końcu jego słodycz nie pozostawia złudzeń. Ale właśnie w tej prostocie tkwi haczyk. Bo choć miód faktycznie zawiera naturalne cukry, to coraz częściej konsumenci zadają to pytanie nie z ciekawości chemicznej, a z obawy czy produkt, który kupuję, to prawdziwy miód, czy może sprytnie podrasowany syrop glukozowo-fruktozowy? Czy każda złocista ciecz w słoiku to autentyczny, wartościowy produkt pszczeli, czy tylko jego imitacja o krótkim terminie „uczciwości”? I co właściwie odróżnia miód naturalny od zafałszowanego?

W erze nadmiaru informacji i nie zawsze transparentnych praktyk handlowych, warto uzbroić się nie tylko w czujność, ale i wiedzę. W tym artykule przyjrzymy się miodowi z perspektywy jego naturalnego składu chemicznego, rozróżnimy cukry dobre i złe, a przede wszystkim pokażemy, jak rozpoznać, kiedy „słodka prawda” zamienia się w komercyjny fałsz. Zdradzimy też zarówno zaawansowane, jak i domowe metody weryfikacji autentyczności miodu. Nie zabraknie również odniesień do najnowszych badań naukowych i zaleceń ekspertów żywieniowych.

Bo jeśli miód ma być naszym sojusznikiem w zdrowym stylu życia a tak powinno być nie może być jednocześnie polem dla nieuczciwych praktyk. Zaczynamy więc od podstaw, a kończymy na konkretnych narzędziach, które pozwolą Ci wybierać świadomie. Z Lovbee słodka wiedza staje się miodopłynna!

Z tego artykułu dowiesz się w jaki sposób miód jest badany pod kątem wykrywania nieuczciwych praktyk przez duże podmioty, oraz w jaki sposób możesz wykonać kilka prostych testów u siebie na stole. Ten artykuł jest dosyć długi dlatego jeśli wolisz posłuchać go w wersji podcastu odtwórz poniższy link na youtube. (Pod filmem dalsza część artykułu)

Dlaczego fałszowanie miodu stanowi problem?

Problem fałszowania miodu zyskał na znaczeniu w ostatnich latach. Wynika to z ograniczonego poziomu produkcji miodu naturalnego oraz jego stosunkowo wysokiej ceny, co czyni nielegalne praktyki atrakcyjnymi dla niektórych producentów.

Fałszowanie polega na dodawaniu tańszych substancji słodzących, takich jak syropy cukrowe, melasa czy skrobia. Substancje te są obce naturalnemu składowi miodu i często trudne do wykrycia smakiem przez przeciętnego konsumenta.

Stosowane są w celu ukrycia niskiej jakości produktu lub upodobnienia go do miodu naturalnego. Obecność dodatkowych, obcych substancji w miodach może wprowadzać konsumenta w błąd co do ich jakości.

Jak to się odbywa?
Metody badania i weryfikacji jakości miodu

Aby zagwarantować autentyczność miodu na rynku, stosuje się różnorodne metody analityczne — od zaawansowanych badań laboratoryjnych po prostsze testy orientacyjne.

Zaawansowane metody laboratoryjne

Laboratoria, takie jak te należące do Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (GIJHARS) w Polsce, przeprowadzają badania miodu pszczelego zgodnie z odpowiednimi normami i rozporządzeniami. Wykorzystują przy tym metody akredytowane według normy PN-EN ISO/IEC 17025.

Wybrane metody oceny jakości miodu
przez profesjonalne podmioty

Zawartość wody w miodzie

Oznaczana metodą refraktometryczną. Dopuszczalna zawartość to maksymalnie 20% dla większości miodów. Wyższa wartość może prowadzić do fermentacji. Miody sztuczne często zawierają więcej wody niż naturalne.

Zawartość substancji nierozpuszczalnych w wodzie

Badana metodą wagową. Norma przewiduje nie więcej niż 0,1 g na 100 g. Przekroczenie tej wartości może wskazywać na błędy podczas pozyskiwania lub przechowywania miodu.

Zawartość cukrów (fruktoza, glukoza, sacharoza)

Analizowana za pomocą wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją refraktometryczną (HPLC-RID). Naturalny miód składa się głównie z fruktozy i glukozy. Wymagana suma fruktozy i glukozy to minimum 60 g/100 g dla miodu nektarowego i 45 g/100 g dla spadziowego. Zawartość sacharozy nie powinna przekraczać 5–15 g/100 g (w zależności od pochodzenia). Odchylenia mogą świadczyć o fałszowaniu miodu syropami.

Zawartość 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF)

Oznaczana metodą HPLC z detekcją diodową (HPLC-DAD). Dopuszczalny poziom to maksymalnie 40 mg/kg (lub 80 mg/kg dla miodów tropikalnych). Wyższy poziom świadczy o przegrzaniu, niewłaściwym przechowywaniu lub zbyt długim czasie składowania.

Udział pyłków i pyłku przewodniego

Określany na podstawie analizy pyłkowej (palinologicznej). Umożliwia identyfikację odmiany miodu oraz określenie jego geograficznego pochodzenia. Dzięki tej metodzie można również wykryć domieszki miodów spoza danego regionu klimatycznego.

Przewodność właściwa

Oznaczana metodą konduktometryczną. Przewodność elektryczna właściwa miodu nektarowego nie powinna być większa niż 0,8 mS/cm, natomiast miodu spadziowego lub spadziowo-nektarowego nie mniejsza niż 0,8 mS/cm. Metoda pozwala na odróżnienie miodów nektarowych od spadziowych.

Zawartość wolnych kwasów

Oznaczana metodą miareczkowania potencjometrycznego. Dopuszczalna zawartość to nie więcej niż 50 mval/kg. Wyższa wartość może świadczyć o procesach fermentacji zachodzących w miodzie.

Liczba diastazowa (aktywność enzymów)

Oznaczana metodą spektrofotometryczną (Phadebas). Wysoka liczba diastazowa świadczy o dobrej jakości miodu. Spadek liczby diastazowej następuje podczas przechowywania i podgrzewania. Miód sztuczny oraz syropy cukrowe nie wykazują aktywności diastatycznej.

Ocena organoleptyczna

Badanie barwy, konsystencji, smaku i zapachu miodu za pomocą narządu wzroku, węchu i smaku. Miód powinien spełniać wymagania organoleptyczne typowe dla danej odmiany. Nietypowe cechy mogą sugerować zafałszowanie.

Wykrywanie substancji dodatkowych, obcych składowi miodu

Metody makroskopowe pozwalają wykryć niedopuszczalną obecność dekstryn skrobiowych, melasu, skrobi czy sztucznych barwników. Ich obecność świadczy o zafałszowaniu miodu dodatkiem syropów lub innych substancji obcych.

Wykrywanie obecności rozkruszka

Metoda makroskopowo-mikroskopowa. Obecność rozkruszka jest niedopuszczalna, gdyż zanieczyszcza miód i czyni go niezdatnym do spożycia.

Inne parametry

Takie jak pH (metoda potencjometryczna), zawartość proliny (metoda spektrofotometrii VIS) czy barwa w skali Pfunda (metoda spektrofotometryczna), które są wykorzystywane m.in. do oceny jakości miodów o chronionej nazwie pochodzenia i chronionym oznaczeniu geograficznym.

Czy chodzi tylko o cukier?
Nowoczesne metody wykrywania fałszerstwa miodu

Rozwijane są również bardziej czułe metody, takie jak spektrometria mas stosunków izotopów stabilnych (IRMS), w tym EA-IRMS (do wykrywania cukrów C4) oraz LC-IRMS (potencjalnie wykrywa cukry C3 i C4, choć jest wciąż standaryzowana).

Badania laboratoryjne prowadzone są także nad profilowaniem NMR (spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego), które może umożliwić wykrywanie obecności cukrów egzogennych w miodzie. Profilowanie 1D NMR z analizą statystyczną okazało się skuteczne w wykrywaniu zafałszowań syropami cukrowymi z dobrą zdolnością predykcyjną.

Podsumowując: techniczne aspekty ochrony miodu są co raz lepsze!

Jak widać, świat badań nad autentycznością miodu to coś więcej niż tylko oglądanie słoika pod światło. Laboratoria stosują dziś szereg precyzyjnych technik począwszy od pomiaru zawartości wody i cukrów, przez ocenę aktywności enzymatycznej, aż po zaawansowane metody jak analiza izotopowa czy spektroskopia NMR.

Wszystko po to, by odróżnić prawdziwy miód od tego z dodatkami, których niekoniecznie byśmy chcieli próbować w swojej kuchni. Te badania pomagają wykryć nawet najmniejsze nieprawidłowości i są jedynym w pełni wiarygodnym sposobem na potwierdzenie jakości produktu.

Jednak nie każdy z nas ma dostęp do laboratorium lub efektów jego pracy. Większość z nas musi polegać na etykietach i deklaracjach producenta. Dlatego warto wiedzieć, że istnieje też kilka prostych testów, które możemy przeprowadzić samodzielnie w domowych warunkach. Nie zastąpią one badań profesjonalnych, ale mogą dać nam pierwsze sygnały ostrzegawcze. Co możesz sprawdzić we własnej kuchni?

Proste testy domowe.
Co możecie sprawdzić sami? Czy miód ma cukier?!

Źródła na których opiera się niniejszy artykuł wspominają również o prostszych testach, które konsumenci mogą spróbować wykonać w domu na przysłowiowym stole. Należy pamiętać, że nie dają one jednoznacznej pewności i nie zastąpią profesjonalnych badań laboratoryjnych. Mogą jednak stanowić wstępną wskazówkę.

Test rozpuszczalności w wodzie

Polega na wlewaniu miodu do chłodnej wody. Prawdziwy miód powinien lać się nieprzerwanym strumieniem, ciężko osiadać na dnie i powoli się rozpuszczać. Zafałszowany rozpuści się od razu, a strumień może być przerywany. Badania wykazały, że miody naturalne mogą różnie zachowywać się w tym teście.

Test na ołówek

Na dłoń nanosimy kroplę miodu i dotykamy jej miękkim ołówkiem (np. 6B lub 8B). Prawdziwy miód nie powinien zmienić barwy, natomiast miód sztuczny może zabarwić się na ciemno. W badaniach zafałszowanie wykazano m.in. w przypadku miodu sztucznego i jednego miodu akacjowego. Także miód akacjowy możesz sprawdzić dla lepszej wiarygodności jeszcze innym domowym testem.

Test na łyżeczkę

Podczas nalewania miodu z łyżeczki na talerzyk, niezafałszowany miód leje się cienkim strumieniem i tworzy stożek. Miód sztuczny natomiast rwie się i rozlewa. Badania wykazały, że miód sztuczny oraz domowej roboty miód z mniszka lekarskiego nie tworzyły stożka lub rwały się. O ile miód z mniszka jest rarytasem o tyle jeśli testujesz właśnie ten rodzaj miodu, wykonaj dla pewności jeszcze dodatkowy inny test z proponowanych w tym fragmencie artykułu.

Ważna sprawa: Wpływ konsystencji
Konsystencja miodu, np. krystalizacja, może wpływać na wyniki tych prostych testów. Należy uwzględnić ten czynnik podczas interpretacji obserwacji.

Klucz do doskonałej jakości miodu
Rola pszczelarza i konsumenta

Jakość miodu w znacznym stopniu zależy od pszczelarza, który kieruje gospodarką pasieki. Odpowiedzialny pszczelarz dba o lokalizację pasieki (z dala od zanieczyszczeń, blisko roślin miododajnych), zdrowie pszczół (bez nadmiernego użycia antybiotyków) oraz unika błędów podczas pozyskiwania i przetwarzania miodu, takich jak przegrzewanie, rozwarstwienie czy fermentacja. Pszczelarze powinni badać miód pod kątem zawartości wody, HMF i szkodliwych substancji.

Po zakupie, na jakość miodu wpływa również konsument. Należy przechowywać miód w odpowiednich warunkach: w temperaturze nie wyższej niż 18°C, w suchym, czystym, przewiewnym miejscu, wolnym od obcych zapachów i z dala od bezpośredniego światła słonecznego (dla miodu w szklanych opakowaniach). Optymalny okres przechowywania to nie dłużej niż 3 lata. Ważne jest również, aby nie dodawać miodu do bardzo gorących napojów (powyżej 40°C), ponieważ wysoka temperatura niszczy cenne enzymy.

Reasumując, słowo komentarza od Lovbee.
U nas zawsze kupisz naturalny miód.

Fałszowanie miodu to złożony i realny problem, który nadal występuje na rynku. Dzięki licznym badaniom laboratoryjnym oraz szerokiemu wachlarzowi analiz chemicznych i sensorycznych, znamy dziś różnorodne techniki stosowane do zafałszowywania miodów od dodatku syropów cukrowych po manipulacje termiczne i chemiczne.

W Lovbee systematycznie weryfikujemy jakość nie tylko naszych miodów, ale również porównujemy je z produktami konkurencyjnymi. Świadomie i regularnie poddajemy nasze miody testom, zarówno tym prostszym, jak i specjalistycznym. To nasz sposób na ciągłe potwierdzanie jakości i uczciwości wobec Was – naszych klientów.

Od 2016 roku nasza marka opiera się na zaufaniu, transparentności oraz bliskiej współpracy z zaufanymi pszczelarzami. Każdy słoik Lovbee to efekt ciężkiej pracy ludzi, którzy rozumieją i szanują cykl natury. Nasze miody są surowe, naturalne i krystalizują co jest całkowicie normalnym procesem, o którym nie tylko otwarcie mówimy, ale wręcz traktujemy go jako znak jakości.

W Lovbee nie stosujemy chemicznych dodatków ani metod przemysłowego upłynniania. Wybierając nasze produkty, sięgacie po miód, który smakuje tak, jak chciała tego natura. Miody Lovbee są tradycyjne i naturalne. Każdy jeden.

Dziękujemy, że jesteście z nami. Każdy wybór jakościowego produktu to krok w stronę bardziej świadomego świata. Z Lovbee wybieracie nie tylko smak, ale i wartości. Wybierajcie świadomych i mądrych wyborów, sięgajcie po nieprzetworzony  miód! Gdziekolwiek jesteście pszczeli przyjaciele!

Źródła informacji zawarte w artykule

Artykuł opierał się na kilku rzetelnych źródłach naukowych i urzędowych, z których opracowaliśmy szerokie, merytoryczne podsumowanie:

• Badania autentyczności miodu pszczelego metodami instrumentalnymi. Biblioteka Nauki. Dostęp dnia 04.06.2025 – link
• Metody analityczne stosowane w badaniach jakości handlowej miodów. Gov.pl – IJHARS. Dostęp dnia 04.06.2025 – link
• Detection of honey adulteration by sugar syrups using NMR and chemometric methods. PubMed. Dostęp dnia 04.06.2025 – link